برای انجام مدیریت مناسب تغذیه و کود دهی در باغات پسته، اطلاع از تاریخچه باغ، خصوصیات آب و خاک و مقدار عناصر غذایی برگ لازم و ضروری می باشد. برای تعیین مقدار عناصر غذایی در برگ باید آزمایش برگ انجام شود. برای پی بردن به تاثیر حاصلخیزی خاک در رشد ونمو گیاهان بهترین و دقیق ترین راه این است که برگ مورد تجزیه قرار گیرد تا مشخص شود چه مقدار از مواد غذایی خاک توسط گیاه جذب شده است. تجزیه برگ نسبت به تجزیه ی خاک برای تشخیص کمبود و سمیت عناصر غذایی مفیدتر می باشد. محدودیت اصلی تجزیه ی برگ این است که علت وقوع کمبود عناصر غذایی در گیاه را مشخص نمی کند.
در بسیاری از موارد نمونه برداری از خاک و تجزیه آن نمی تواند مقدار مواد غذایی جذب شده و قابل استفاده در گیاه را نشان دهد. بنابراین به منظور پی بردن به نتیجه حاصلخیزی خاک در رشد و نمو گیاهان دقیق ترین و مناسب ترین راه این است که قسمتی از اندام های گیاهی به ویژه برگ مورد تجزیه قرار گیرد تامشخص شود چه مقدار از مواد غذایی به وسیله گیاه جذب شده است. محدودیت اصلی تجزیه برگ این است که علت وقوع کمبود عناصر غذایی را نشان نمی دهد در نتیجه برای رفع این مشکل بهتر است که نتایج تجزیه خاک و برگ همزمان ارزیابی شوند. روش نمونه برداری با توجه به هدف مورد نظر تغییر می کند. اگر هدف نمونه برداری تشخیص مشکلات مربوط به یک درخت و یا ناحیه خاصی است نمونه برداری از تعداد کمی از درختان سالم و مریض کافی است. ولی اگر هدف نمونه برداری تعیین وضعیت تغذیه ای یک باغ بزرگ باشد به نمونه های بیش تر از قسمت های مختلف باغ نیاز است.
زمان مناسب انجام آزمون برگ
بهترین زمان نمونه برداری از برگ معمولا بعد از دوره ی پرشدن مغز یعنی اواسط تیرماه تا اواسط مرداد ماه می باشد. آزمایش برگ برای پیش بینی سطح عناصر غذایی اصلی و جبران کمبود عناصر غذایی در باغ قبل از شروع پرشدن مغز پسته یعنی در خرداد ماه مناسب است؛ اما آزمایش برگ در مرداد اغلب برای مدیریت تغذیه ی باغ پسته در سال بعد مناسب است.
اهمیت زمان مناسب نمونه برداری برگ
زمان نمونه برداری اهمیت ویژه ای دارد به طور کلی هرچه از فصل بهار به سمت پاییز می رویم مقدار نیتروژن و فسفر در برگ کاهش و سطح منیزیم و کلسیم برگ افزایش پیدا می کند. غلظت عناصر غذایی در برگ های 4 تا 6 ماه پایدار می باشد. بنابراین؛ زمانی که برگ ها بالغ شدند بهترین زمان نمونه برداری می باشد. نمونه برداری دیرهنگام موجب بروز مشکلات و اشتباهاتی در تشخیص می شود.
برای یک نمونه برداری استاندارد از برگ درختان پسته رعایت موارد زیر توصیه می شود:
- زمان نمونه برداری از برگ بعد از دوره پرشدن مغز (اواسط تیرماه تا اواسط مرداد ماه بسته به نوع رقم) می باشد
- برای نمونه برداری برگ باید درختانی انتخاب شوند که نماینده کل باغ مورد نظر باشند. درختان انتخاب شده جهت نمونه برداری ازبرگ باید حتی المقدور یکسان باشند و نماینده کل باغ مورد نظر باشند تا قابلیت اطمینان به نتایج تجزیه برگ بیش تر شود.
- نمونه برداری از برگ های سالم وسط شاخه های بدون محصول و از شاخه های ارتفاع متوسط انجام می شود. یعنی نمونه ها از شاخه های نزدیک به زمین یا نوک شاخه درخت نباید برداشت شود
- باید تعداد 4 تا 5 برگ از هر درخت و 10 تا 20 درخت در قطعه باغ نمونه برداری شود. نمونه ها باید در پاکت کاغذی قرار داده شوند و ظرف مدت 24 ساعت نمونه به آزمایشگاه منتقل شود
- روی پاکت باید مشخصات نمونه ها از قبیل تاریخ و محل نمونه برداری، نام باغ یا باغدار، وضعیت محصول باغ و هرگونه اطلاعات لازم نوشته شود.
روش نمونه برداری
برای تهیه ی نمونه باید از برگ های سالم نمونه گرفته شود. ابتدا باید مسیر نمونه برداری را مشخص کرده و در هر نقطه باید از چند برگ که از لحاظ سن و مرحله ی رشدی مشابه یکدیگر هستند نمونه برداری انجام شود. بهتر است از برگ هایی استفاده شود که بالغ شده و از نقطه ی رشد گیاه فاصله گرفته باشند. نمونه ها بهتر است از ارتفاع 120 تا 180 سانتی متری درخت تا سطح زمین برداشته شوند و برگ هایی باید انتخاب شوند که زیر برگ های انتهای شاخه های بدون میوه که کاملا رشد کرده اند و تا حد امکان باید از برگچه های انتهایی به طور تصادفی انتخاب شوند. از برگ های له، آلوده به بیماری و آفت و برگ های آغشته به خاک و گل آلود نباید نمونه برداری کرد. بعد از نمونه برداری و انتخاب برگ ها باید برگ ها را با هم مخلوط کرد و از میان آن ها تعدادی برگ انتخاب کرد و داخل یک کیسه کاغذی ریخته و به آزمایشگاه منقل کرد.
نمونه برداری ، آزمایش برگ و تفسیر نتایج بایستی توسط افراد آگاه و با تجربه انجام شود و تفسیر صحیح نتایج آزمایش به انجام مدیریت صحیح باغ ، افزایش پایدار محصول و کاهش بهینه هزینه ها موثر می باشد.
تجزیه گیاه و حدود کمبود، بیش بود و مطلوب عناصر غذایی در برگ
تجزیه گیاه و بخصوص برگ در تشخیص کمبود عناصر غذایی و سمیت برخی از عناصر نسبت به تجزیه خاک مفیدتر است. غلظت عناصر غذایی برگ به فاکتورهای مختلفی مثل شرایط آب و هوایی، قابلیت دسترسی عناصر در خاک، فعالیت و توزیع ریشه در خاک و … بستگی دارد.
حد بحرانی به مقداری از عنصر غذایی می گویند که در آن گیاه 95 درصد از حداکثر محصول ممکن را تولید کرده و یا علائم ان مشاهده نمی شود و در صورتی که غلظت عناصر غذایی پایین تر از این حد بیاید سبب کاهش رشد و تولید محصول می شود. حد بهینه عناصر غذایی غلظتی از آن عنصر است که در آن رشد گیاه در حالت بهینه باشد و غلظت های بالاتر از این غلظت سبب ایجاد سمیت در گیاه می شوند.
